6. Verslag verantwoordingsorgaan

In dit verslag geeft het verantwoordingsorgaan van Pensioenfonds UWV een oordeel over het beleid van het bestuur in 2023. We keken hoe het bestuur het beleid uitvoerde en welke beleidskeuzes het bestuur maakte voor de toekomst.

We namen de volgende thema’s als leidraad:

• verantwoord beleggen met een goed rendement;
• goed bestuur en risicomanagement;
• effectieve communicatie;
• de toekomstbestendigheid van de pensioenregeling en het pensioenfonds.

Het laatste thema gaat vooral over de invoering van de nieuwe pensioenregeling in het kader van de Wet toekomst pensioenen (Wtp). Voor elk van de thema’s stelden we beoordelingscriteria op, om het beleid en de uitvoering te toetsen. De beoordelingscriteria zijn als bijlage opgenomen bij dit oordeel. Naast deze specifieke thema’s beoordeelden we de financiële positie en resultaten van Pensioenfonds UWV en het toeslagenbeleid.

Bij onze oordeelsvorming kijken we steeds of het bestuur in de besluitvorming de belangen van alle belanghebbenden onderkent en deze op een evenwichtige manier tegen elkaar afweegt.

De werkzaamheden voor onze oordeelsvorming over het kalenderjaar 2023 startten in juli 2023. Tijdens de jaarlijkse heidag stelden we nieuwe beoordelingscriteria vast voor de oordeelsvorming over 2023. We hebben de beoordelingscriteria in aantal teruggebracht. Dit brengt meer focus aan bij de oordeelsvorming over 2023. We gaven hiermee opvolging aan een actie, die we ons reeds in 2022 hadden voorgenomen.

We hadden in 2023 vijf vergaderingen. We overlegden daarnaast twee keer met het bestuur en één keer met de raad van toezicht. Een delegatie van het verantwoordingsorgaan nam deel aan de twee bestuurlijke strategiesessies. Verder waren leden van het VO in de tweede helft van 2023 aanwezig bij informatiesessies over aspecten waar de nieuwe pensioenregeling volgens de Wtp aan moet voldoen.

We ontvingen in 2023 twee adviesaanvragen van het bestuur:

• de adviesaanvraag over het communicatiebeleidsplan 2024-2026;
• de adviesaanvraag over de premiestelling voor 2024.

Verder zijn we in gesprek gegaan bij bestuursbureau over de begroting van Pensioenfonds UWV voor 2024.

Het bestuursverslag en de jaarrekening vormen de formele verantwoording van het bestuur. Daarnaast baseerden we ons oordeel op het jaarprogramma, beleidsdocumenten, beslisnotities, rapportages en de notulen van bestuursvergaderingen. We gebruikten ook de bevindingen en aanbevelingen van de raad van toezicht voor onze oordeelsvorming. In bijeenkomsten en vergaderingen met het bestuur spraken we over de financiële positie van Pensioenfonds UWV, actuele ontwikkelingen, vooral op het terrein van de Wtp, en adviesaanvragen van het bestuur. Met de raad van toezicht spraken we over het uitgevoerde toezicht, hun visie op Pensioenfonds UWV en relevante ontwikkelingen. Naast het formele overleg voerden leden van het verantwoordingsorgaan gesprekken met (portefeuillehoudende) bestuursleden en functionarissen van het bestuursbureau. Ook spraken we met de sleutelfunctiehouder risicomanagement.

We legden onze werkzaamheden en onze oordeelsvorming per thema vast in een apart verslag.

Algemeen
We vinden dat het bestuur in 2023 Pensioenfonds UWV goed en zorgvuldig heeft bestuurd. Het bestuur nam de belangen van alle belanghebbenden mee en woog deze op een evenwichtige manier af. We hebben veel respect voor de inzet van bestuur en het bestuursbureau om het pensioenfonds goed voor te bereiden op de transitie naar een nieuwe pensioenregeling. Uiteraard geeft dat ook weleens wat spanning en ruis in communicatie, maar dat doet niets af aan het positieve totaaloordeel.

Mede geholpen door goede beleggingsresultaten bleef de financiële positie van Pensioenfonds UWV in 2023 stabiel rond het niveau van 120% dekkingsgraad. Dankzij de goede financiële positie en de verlenging van de regeling die het pensioenfonds ruimere financiële kaders biedt bij indexatie, kon het bestuur in 2023 opnieuw besluiten om een volledige toeslag te verlenen per 1 januari 2024. Dat betekende voor de actieven een indexatie gelijk aan de loonontwikkeling bij UWV. Helaas bood de ontwikkeling van de toeslagmaatstaf (consumentenprijsindex afgeleid) voor gewezen deelnemers en pensioengerechtigden geen mogelijkheid tot indexatie van pensioenaanspraken en ingegane pensioenuitkeringen. Het VO heeft overwogen hier (ongevraagd) advies over te geven, maar heeft hiervan afgezien, omdat het bestuur handelt in lijn met het pensioenreglement.

In goed overleg stelden het bestuur en de sociale partners voor 2024 een premie vast. Het bestuur maakte daarbij gebruik van de wettelijke mogelijkheid om de rekenrente voor de premie tussentijds aan te passen en opnieuw vast stellen voor een nieuwe periode van vijf jaar. Hiermee kon het bestuur een stijging van de premie voorkomen. De feitelijke premie bleef daardoor onveranderd. Het premieoverschot als gevolg van de aangepaste rekenrente heeft een positief effect op de dekkingsgraad van het pensioenfonds.

Hieronder volgt eerst een terugblik op de aanbevelingen van voorgaande jaren. Daarna wordt per thema een nadere toelichting gegeven op de bevindingen van het VO over 2023. Er wordt afgesloten met de aanbevelingen van het VO.

Opvolging aanbevelingen voorgaande jaren
In het oordeel van 2022 deed het VO twee aanbevelingen.

1. De tijdige en geslaagde invoering van de Wtp is de komende jaren een belangrijke uitdaging. Verschillende partijen hebben verschillende rollen en belangen. Daarom adviseren we om alle betrokkenen goed mee te nemen in de processtappen en de besluitvorming over de Wtp. We bevelen aan om de bestuurlijke voorwaarden voor de opdrachtaanvaarding van de nieuwe regeling vooraf te formuleren en af te stemmen met de fondsorganen. Omdat we een adviesrol hebben, willen we graag al in de voorfase van inhoudelijke vraagstukken geïnformeerd en betrokken worden. We stellen voor om hierover (schriftelijke) afspraken te maken.
2. Om effectieve medezeggenschap te bevorderen, bevelen we aan om ons al in een eerdere fase van de besluitvorming mee te nemen. Als het bestuur ons informeert over uitgangspunten, mogelijkheden en overwegingen, krijgen we beter inzicht. Dat komt de latere formele advisering ten goede. Eerdere betrokkenheid biedt het bestuur de mogelijkheid om met het verantwoordingsorgaan (informeel) van gedachten te wisselen over verschillende opties en de gevolgen daarvan voor belanghebbenden.

Met het verzorgen van reguliere informatiesessies en het organiseren van bestuurlijke aanwezigheid in VO vergaderingen is in de praktijk opvolging gegeven aan de aanbeveling. Hoewel hierover in afwijking van bovenstaande aanbeveling geen schriftelijke afspraken zijn gemaakt, wordt dit wel in de praktijk gebracht. We vinden dat dat laatste zwaarder weegt. Planning, proces en concretisering van bestuurlijke voorwaarden voor acceptatie van de uitvoering van de nieuwe pensioenregeling hebben vertraging opgelopen door ontwikkelingen gelegen buiten de directe invloedsfeer van het bestuur.

Het pensioenfonds heeft in 2023 het VO voldoende tijdig en inhoudelijk geïnformeerd over de zaken waar het VO ofwel advies- ofwel instemmingsrecht heeft. In 2023 werd een groot beslag gelegd op de capaciteit van het bestuursbureau door de combinatie van lopende bedrijfsvoering en voorbereiding op de Wet toekomst pensioenen. Hierdoor werden we soms niet in één keer volledig en soms krap in de tijd geïnformeerd. Desondanks was de ondersteuning van voldoende niveau, zodat het VO de functie goed kon uitvoeren.

Hoewel in 2023 op dit punt verbetering is opgetreden, blijft het in onze ogen wel een aandachtspunt om bij adviesvragen het VO tijdig en volledig te informeren.

De toekomstbestendigheid van de pensioenregeling en het pensioenfonds
Het VO beoordeelt de toekomstbestendigheid van de pensioenregeling en het pensioenfonds op de volgende punten:

• nakomen van procesafspraken, zodat het VO tot een goed oordeel kan komen over de nieuwe pensioenregeling;
• evenwichtige belangenafweging;
• financiële gezondheid van het pensioenfonds.

De volledig uitgeschreven normen staan in de bijlage bij dit verslag.

Uit zowel het jaarverslag als het handelen van het bestuur, blijkt dat het bestuur de gemaakte afspraken met het VO is nagekomen. De eerder genoemde informatiesessies zijn behulpzaam om het VO te informeren en te faciliteren, ter voorbereiding op de adviesaanvraag op het invaarbesluit in 2024.

Het bestuur heeft een wettelijke taak om de belangen van groepen deelnemers en stakeholders van het pensioenfonds op een evenwichtige wijze af te wegen. Gelet op de omvang van de aanstaande transitie, heeft het VO daar ook bij de Wtp nadrukkelijk aandacht voor. Uit de gesprekken die het VO heeft gevoerd blijkt dat hier ook binnen het bestuur veel aandacht voor is. Tegelijkertijd wordt de nieuwe pensioenregeling op veel onderdelen nog verder uitgewerkt. Het VO vindt het belangrijk de evenwichtige belangenafweging daarbij duidelijk te expliciteren.

De financiële gezondheid van het pensioenfonds is in 2023 toegenomen en eind 2023 goed te noemen. De financiële positie van Pensioenfonds UWV bleef stabiel rond het niveau van 120% dekkingsgraad, mede geholpen door goede beleggingsresultaten in 2023.

Aanbevelingen 

1. We bevelen aan om aanbeveling 2 uit 2022 nog meer ter harte te nemen: Om effectieve medezeggenschap te bevorderen, bevelen we aan om ons al in een eerdere fase van de besluitvorming mee te nemen. Als het bestuur ons informeert over uitgangspunten, mogelijkheden en overwegingen, krijgen we beter inzicht. En dat komt de latere formele advisering ten goede. Eerdere betrokkenheid biedt het bestuur de mogelijkheid om met het verantwoordingsorgaan (informeel) van gedachten te wisselen over verschillende opties en de gevolgen daarvan voor belanghebbenden. 
2. Voor de voorbereiding op de nieuwe pensioenregeling volgens de Wtp bevelen we aan in 2024 door te gaan met de in 2023 aangevangen operationalisering van de procesafspraken en de nog niet gerealiseerde elementen van de aanbevelingen voor 2023.

Beleggingsbeleid
Het VO beoordeelt de toekomstbestendigheid van de pensioenregeling en het pensioenfonds op de volgende punten:

• uitvoering MVB-beleid;
• aansluiting beleggingsbeleid op het risicobereidheidsonderzoek;
• verantwoording van het MVB-beleid;
• bestuurlijke verantwoording over de financiële resultaten.
• het bestuur is open over risicomanagement (risico’s en maatregelen) en evenwichtige belangenafweging;
• opvolging van aanbevelingen van de RvT, AFM en DNB;
• uitvoering van het diversiteitsbeleid;
• de werking van de klachten- en bezwarenprocedure.

De volledig uitgeschreven normen staan in de bijlage bij dit verslag.

Het doel van het bestuur is verantwoord beleggen met een goed rendement. We vinden dat het bestuur open, eerlijk en goed communiceert over financiële onderwerpen en het beleid. Het beleggingsplan is een gedegen basis voor het monitoren van de beleggingsdoelstellingen van Pensioenfonds UWV.

Het bestuur heeft in 2023 een ALM-studie gedaan en een risicopreferentieonderzoek (RPO) uitgevoerd. Hiermee is geborgd dat het beleggingsbeleid van het pensioenfonds aansluit bij de doelstellingen van het pensioenfonds en (risico-)voorkeuren van de deelnemers. De ALM-studie en het RPO zijn naar het oordeel van VO gedegen uitgevoerd.

Voor maatschappelijk verantwoord beleggen is draagvlak onder deelnemers van belang. Het bestuur onderneemt verschillende acties om dat draagvlak te bevorderen. Zo legt het bestuur beleid voor verantwoord beleggen vast. Dit is ook beschikbaar. Het bestuur verantwoordt zich over de effecten van het beleid in termen van risico, rendement en duurzaamheid. Hiervoor stelt het jaarlijks een jaarverslag op over maatschappelijk verantwoord beleggen dat ook op de website wordt gepubliceerd. Het bestuur is open over de positie van het pensioenfonds in maatschappelijke rankings, zoals die van VBDO (Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling). Het bestuur zorgt ook voor interactie met belanghebbenden. Bijvoorbeeld via panels met deelnemers en gepensioneerden en gesprekken met de werkgever. Met deze activiteiten bevordert en borgt het bestuur het draagvlak.

We verwachten dat het bestuur de open communicatie over het beleggingsbeleid en de interactie met deelnemers in 2023 voortzet. En dat er dan ook aandacht is voor de gevolgen van de nieuwe pensioenregeling volgens de Wtp op de financiële onderwerpen.

Goed bestuur en risicomanagement
Het VO beoordeelt goed bestuur en risicomanagement op de volgende punten:

• het bestuur is open over risicomanagement (risico’s en maatregelen) en evenwichtige belangenafweging;
• opvolging van aanbevelingen van de RvT, AFM en DNB;
• uitvoering van het diversiteitsbeleid; 
• de werking van de klachten- en bezwarenprocedure.

De volledig uitgeschreven normen staan in de bijlage bij dit verslag.

We beoordelen het risicomanagement van het pensioenfonds als goed. Er is een werkend risicomanagement-systeem en er wordt transparant gecommuniceerd over de obstakels die het pensioenfonds tegenkomt, met name op het gebied van de transitie naar de nieuwe pensioenregeling.

Hetzelfde geldt voor de evenwichtige belangenafweging. Het pensioenfonds opereert in een krachtenveld tussen sociale partners, werkgever en diverse groepen deelnemers. Hier ontstaan regelmatig verschillen van inzicht, waarbij het bestuur, waar mogelijk, transparant communiceert over de gemaakte afwegingen. We zijn van mening dat uit het verslag en het handelen van het bestuur, blijkt dat het bestuur de evenwichtige afweging goed in praktijk heeft gebracht. In de informatievoorziening wordt dit echter niet altijd expliciet gemaakt.

Het bestuur maakt jaarlijks een overzicht waarin het aangeeft op welke wijze het opvolging geeft aan aanbevelingen van RvT, certificeerders en extern toezicht. In het toezichtrapport 2023 geeft de RvT aan dat het bestuur aan alle aanbevelingen opvolging heeft gegeven. Aan de opvolging van aanbevelingen van het VO voor 2023 is eerder in dit verslag al aandacht besteed.

De RvT vraagt in het toezichtrapport 2023 aandacht voor de governance van het pensioenfonds ná transitie naar de nieuwe pensioenregeling volgens de Wtp. Dat gaat over de vraag of het huidige bestuursmodel van het pensioenfonds ook na transitie nog de best passende vorm is. Het VO onderschrijft de opmerking die de RvT in dit kader maakt. De oordeelsvorming van het bestuur hierover moet nog verder uitkristalliseren. Het bestuur is zich hiervan bewust.

Ondanks de inzet van het bestuur om, door middel van profielschetsen, meer diversiteit in het bestuur te brengen, is dat in 2023 onvoldoende gelukt. Het bestuur heeft een diversiteitsbeleid. Door bij vacatures een profielschets op te stellen, doet het bestuur zijn best om voordragende partijen ertoe te bewegen bij voordracht rekening te houden met diversiteitsaspecten. Het VO onderkent de inzet die het bestuur hier heeft getoond en verwacht dat voordragende partijen in de toekomst worden geprikkeld om bij voordracht meer aandacht te besteden aan diversiteit in het bestuur.

Het is de overtuiging van het VO dat het bestuur de deelnemers van het pensioenfonds voldoende gelegenheid biedt op objectieve en rechtvaardige klachtafhandeling, conform de Code Pensioenfondsen. Eind 2023 heeft het bestuur aan het VO om advies gevraagd inzake de wijziging van het beleid omtrent klacht- en bezwaarafhandeling. Aanleiding was de aansluiting bij de externe geschilleninstantie pensioenen. Begin 2024 heeft het VO positief geadviseerd, nadat aanvullende informatie was opgevraagd en enkele tekstuele wijzigingen waren doorgevoerd.

Aanbevelingen

1. Het VO deelt de aanbeveling van de RvT dat de governance ná transitie naar de nieuwe pensioenregeling aandacht verdient.
2. Het VO beveelt aan om evenwichtige belangenafweging meer te expliciteren in communicatie naar deelnemers en stakeholders.

Communicatie
Het VO beoordeelt communicatie van het pensioenfonds op de volgende punten:

• effectiviteit van de communicatie;
• duidelijkheid, voldoen aan wettelijke eisen en handelingsperspectief;
• handelen naar feedback van deelnemers en gepensioneerden;
• goede omgang met klachten.

Het communicatiebeleid is erop gericht om deelnemers goed inzicht te geven in hun persoonlijke pensioensituatie, zodat ze afgewogen keuzes kunnen maken. Het bestuur voerde in 2023 verschillende geslaagde communicatiecampagnes uit. Het VO beoordeelt deze als effectief. Door verschillende communicatievormen voor specifieke doelgroepen in te zetten, biedt het pensioenfonds handelingsperspectief. Het monitoren en verbeteren van de effectiviteit en het bevorderen van handelingsperspectief vragen wel blijvende aandacht. Zeker nu er door de Wtp veel gaat veranderen.

In de communicatie naar deelnemers over de gevolgen van de Wtp beperkte het bestuur zich bewust tot procesinformatie, omdat de onzekerheid en onduidelijkheden nog groot zijn. Wij kunnen deze keuze goed volgen. Tegelijkertijd is de (maatschappelijke) impact van de Wtp groot. De overgang naar de nieuwe pensioenregeling behoeft daarmee veel communicatieve aandacht naar de deelnemers. We roepen het bestuur daarom op om in 2024 niet te beperkt te communiceren. Om tijdigheid, handelingsperspectief en draagvlak te bevorderen kan breder communiceren wenselijk zijn.

1. We bevelen aan om aanbeveling 2 uit 2022 nog meer ter harte te nemen.
2. Voor de voorbereiding op de nieuwe pensioenregeling volgens de Wtp bevelen we aan om in 2024 door te gaan met de in 2023 aangevangen operationalisering van de procesafspraken en de nog niet gerealiseerde elementen van de aanbevelingen voor 2023.
3. Het VO deelt de aanbeveling van de RvT dat de governance ná transitie naar de nieuwe pensioenregeling aandacht verdient.
4. Het VO beveelt aan om evenwichtige belangenafweging meer te expliciteren in communicatie naar deelnemers en stakeholders.

Werkgroep Toekomst (Wtp)

• Het bestuur volgt, rondom de besluitvorming Wtp, de procesafspraken zoals afgestemd met het VO, waardoor het VO voldoende informatie en tijd heeft gehad om tot een goed oordeel te komen.
• Het bestuur toont in haar besluiten voldoende aan dat het de belangen van verschillende groepen evenwichtig heeft afgewogen.
• Het bestuur toont aan dat de financiële gezondheid van het pensioenfonds voldoende toekomstbestendig is.

Werkgroep Communicatie

• De communicatie aan verschillende groepen over de Wtp is effectief.
• Alle groepen blijven duidelijke informatie ontvangen over hun huidige pensioenregeling. Deze uitingen voldoen aan de wettelijke eisen en bieden handelingsperspectief.
• Het bestuur laat zien dat er actie wordt ondernomen op de response van deelnemers en gepensioneerden.
• Het bestuur laat zien dat het aantal klachten beperkt is en blijft en dat klachten op een goede manier worden afgehandeld

Werkgroep Beleggingen en balansbeheer

• Het bestuur kan aantonen dat het MVB-beleid wordt uitgevoerd.
• Het bestuur laat zien hoe het beleggingsbeleid aansluit bij het risicobereidheidsonderzoek.
• Het bestuur kan aantonen wat de effecten zijn van het MVB-beleid op onder meer het rendement en duurzaamheid.Het bestuur geeft uitleg over de financiële resultaten, waaronder de ontwikkeling van de vermogensituatie, de premies en de toeslagverlening, de kostenratio’s, het rendement van de beleggingsportefeuille voor risico pensioenfonds, en de allocatie van de beleggingsportefeuille.

Werkgroep Governance en risicomanagement

• Het bestuur deelt en bespreekt risico’s en maatregelen met (de werkgroepen van) het VO, onder meer op de thema’s Implementatie Wtp, Beleggingen en Financiële huishouding, Communicatie en Pensioenopbouw en -uitvoering. Evenwichtige afweging van belangen is een expliciet onderdeel van deze thema’s. Uiteraard houdt het VO ook zicht op andere onderwerpen. (Input op dit criterium kan goed vanuit andere werkgroepen komen!)
• Het bestuur volgt de aanbevelingen van de RvT, AFM en DNB op, en onderbouwt mogelijke afwijking hierop.
• Het bestuur laat zien hoe zij vorm, inhoud en uitvoering geeft aan het diversiteitsbeleid, waardoor belanghebbenden zich goed en herkenbaar vertegenwoordigd voelen.Het bestuur zorgt ervoor dat belanghebbenden klachten en bezwaren over de uitvoering van de pensioenregels kunnen indienen. Het bestuur zorgt voor objectieve en rechtvaardige belangenafweging bij het behandelen van de klachten en bezwaren en leert ervan door zo nodig zijn optreden en/of zijn procedures te verbeteren.

Algemeen

• Het bestuur volgt de aanbevelingen van het VO over 2022 op.

Het bestuur bedankt het verantwoordingsorgaan voor haar constructieve bijdragen en verantwoording. Het bestuur ziet zich gesterkt met de gegeven aanbevelingen om door te gaan op de reeds ingeslagen weg. Voor de opvolging van de aanbevelingen wordt een plan van aanpak opgesteld.