3. Goed pensioenfondsbestuur

Stichting Pensioenfonds UWV is het ondernemingspensioenfonds van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) en is statutair gevestigd in Amsterdam. De stichting werd op 1 januari 2003 opgericht en staat bij de Kamer van Koophandel ingeschreven onder nummer 34183728.

De afbeelding hieronder laat de organisatiestructuur van Pensioenfonds UWV zien. Er waren in 2024 geen veranderingen in de organisatiestructuur.

Het bestuur evalueert elk jaar zijn eigen functioneren. Eens in de drie jaar gebeurt dat met externe begeleiding. Tijdens de zelfevaluatie staan de bestuursleden stil bij de manier waarop ze besturen. Ze besteden ook aandacht aan gedrag en cultuur. De uitkomsten van de zelfevaluatie gebruiken ze om de governance van het pensioenfonds te versterken.

In het derde kwartaal van 2024 vond de zelfevaluatie van het bestuur plaats met externe begeleiding. Het bestuur heeft tijdens de zelfevaluatie nadrukkelijk stilgestaan bij de implementatie van de Wet toekomst pensioenen. Dit betreft zowel de interne samenwerking binnen het bestuur als de samenwerking met andere betrokken partijen. Aan de bevindingen uit de zelfevaluatie geeft het bestuur in 2025 opvolging.

Het fonds heeft een gedragscode. Jaarlijks tekenen de bestuursleden en andere verbonden personen voor de naleving van de gedragscode. In 2024 is de gedragscode geëvalueerd vanuit het denkkader van ethisch leiderschap.

Daarnaast staat het bestuur jaarlijks stil bij het onderwerp integriteit. Dit gebeurt in een aparte integriteitsessie onder leiding van de compliance officer. In 2024 stond de integriteitsessie in het teken van de gedragscode, en de wijzigingen daarin die per 1 januari 2025 gelden.

Het bestuur heeft voortdurend aandacht voor de kennis en vaardigheden die nodig zijn om zijn taken goed te kunnen vervullen. De deskundigheidsmatrix maakt inzichtelijk op welke onderwerpen kennisontwikkeling nodig is. Net als in voorgaande jaren was in 2024 vermogensbeheer een belangrijk onderwerp. Aan iedere bestuursvergadering gaat een kennissessie vooraf. Dan worden vermogensbeheervraagstukken besproken die tijdens de vergadering aan bod komen. Daarnaast vonden in 2024 themasessies plaats over specifieke onderwerpen. Voorbeelden zijn de jaarlijks terugkerende integriteitsessie, themasessies over de Wet Toekomst Pensioenen en IT-risicomanagement (DORA).

We hebben een HRM-beleid (personeelsbeleid) om de geschiktheid van bestuursleden en de diversiteit en de continuïteit binnen het bestuur te waarborgen. Het HRM-beleid richt zich op het aantrekken en behouden van geschikte bestuursleden en op het bevorderen van hun deskundigheid. Het doel is een beheerste en integere bedrijfsvoering op de lange termijn. Het HRM-beleid past bij onze omvang, organisatie en werkzaamheden. We evalueren het beleid minimaal elke drie jaar. In 2024 vond de driejaarlijkse evaluatie van het HRM-beleid plaats, waarbij het beleid aangepast is aan de meest recente ontwikkelingen in de wet- en regelgeving.

In ons beloningsbeleid staat welke vergoeding de (externe) bestuursleden, de leden van het verantwoordingsorgaan en de raad van toezicht voor hun werkzaamheden krijgen. Met ons beloningsbeleid willen we geschikte leden voor fondsorganen aantrekken en behouden. We hebben het beloningsbeleid zo ingericht dat we het integriteitrisico goed kunnen beheersen. Het beloningsbeleid moedigt bijvoorbeeld niet aan om te grote risico’s te nemen. Het beloningsbeleid staat op onze website.

We verstrekken geen leningen aan bestuurders. Ook zijn er geen vorderingen op (oud-)bestuurders.

Pensioenfondsen moeten laten zien dat ze de juiste dingen doen om goed te functioneren. Ook moeten ze uitleggen wat ze doen. De Code Pensioenfondsen helpt daarbij. De code stimuleert ‘goed pensioenfondsbestuur’ en beschrijft de breed gedragen algemene opvattingen in de pensioensector over wat ‘goed pensioenfondsbestuur’ inhoudt. Het fonds rapporteert over de governance aan de hand van deze normen.

In de code staan normen voor ‘goed pensioenfondsbestuur’. De Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid hebben deze normen samen gemaakt. De Code Pensioenfondsen heeft vijf thema’s die elk zijn onderverdeeld in een aantal normen.

1. Goed zorgen voor het pensioen van belanghebbenden.
2. Goed besturen.
3. Effectief intern toezichthouden en controle uitoefenen.
4. Verantwoording en inspraak organiseren.
5. Effectief functioneren van fondsorganen.

Het bestuur kijkt jaarlijks of het de principes en normen van de Code Pensioenfondsen goed naleeft. Als het nodig is, onderneemt het bestuur actie om de principes en de normen duidelijker en consequenter in het beleid en in het eigen handelen naar voren te laten komen. Per 1 januari 2024 is de herziene Code Pensioenfondsen van kracht geworden, waarmee de Code Pensioenfondsen uit 2018 is vervangen. Deze herziening vond plaats in het kader van de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel. Diverse kernboodschappen uit de Wet toekomst pensioenen (Wtp), waaronder het centraal stellen van de deelnemer, zijn in de nieuwe code opgenomen. In dit jaarverslag rapporteert het fonds voor het eerst volgens de nieuwe richtlijnen.

De Code Pensioenfondsen hanteert het ‘pas toe of leg uit’-beginsel. Het belangrijkste is niet of het bestuur de code naar de letter uitvoert. Het gaat om hoe het bestuur met de intenties van de code omgaat. Er is dus ruimte om af te wijken van de normen. Maar dit moet weloverwogen gebeuren. Als een pensioenfonds redenen heeft om een norm niet na te leven, dan licht het bestuur van het pensioenfonds dit toe. Het fonds voldoet aan alle normen van de Code Pensioenfondsen.

De rapportagenormen uit de Code Pensioenfondsen

De code nodigt pensioenfondsen uitdrukkelijk uit om bij een aantal normen jaarlijks in verhalende (beschrijvende) zin te rapporteren over de naleving van die norm (dus ook bij naleving van die norm). In deze rapportage gaan pensioenfondsen in op de ervaringen die zij hebben bij het invullen van de norm en de inzichten die zij daarbij hebben opgedaan. Dit betreft de volgende normen:

• Norm 1:          Missie, visie en strategie
• Norm 4:          Kennen van voorkeuren van belanghebbenden
• Norm 34-35:   Diversiteits- en inclusiebeleid

In de onderstaande verwijzingstabel wordt aangegeven in welke specifieke secties van het jaarverslag de relevante informatie of uitwerking van de normen te vinden is. Waar nodig wordt in deze paragraaf aanvullend toegelicht hoe het fonds de norm invult, zodat zowel de verwijzingen in het tabel als de aanvullende toelichting in de paragraaf duidelijk maken hoe het fonds invulling geeft aan de normen.

In 2024 liep de eerste termijn af van de heer Lieman als bestuurslid namens de deelnemers. De heer Lieman werd benoemd voor een tweede termijn van vier jaar.

Daarnaast benoemde het bestuur de heer Burgers als plaatsvervangend lid namens deelnemers.

Tot slot heeft het bestuur drie voorgenomen benoemingen gedaan voor bestuurslid namens pensioengerechtigden per 1 juli 2025. Deze benoemingen zijn in 2024 voor het eerst gedaan op voordracht van de leden van het verantwoordingsorgaan namens pensioengerechtigden. In het verleden werden bestuursleden namens pensioengerechtigden benoemd na verkiezingen. De procedure hiervoor is in 2024 gewijzigd.

Mevrouw Admiraal, mevrouw Quaedflieg en de heer Bos traden in 2024 af als leden van het Verantwoordingsorgaan. Op basis van de verkiezingsuitslag van de laatste verkiezingen voor het VO zijn de heer Wenting en mevrouw Milko benoemd in het Verantwoordingsorgaan. Op voordracht van de werkgever is mevrouw Donker benoemd in het Verantwoordingsorgaan.

In 2024 liep de eerst termijn af van de heer Oldenkamp als lid van de Raad van Toezicht. Hij stelde zich niet beschikbaar voor een tweede termijn. Voor de vacature heeft het bestuur Kim Haasbroek benoemd als lid van de Raad van Toezicht.

Eind 2024 heeft de heer Breek laten weten zijn functie als lid van de Raad van Toezicht per 1 januari 2025 neer te leggen. De werving van een vervanger is in 2024 gestart en in april 2025 is een geschikte vervanger gevonden.

Het bestuur streeft naar ten minste één man en één vrouw en één lid jonger dan 40 jaar in het bestuur en het verantwoordingsorgaan. Het bestuur heeft een groeiambitie op het gebied van diversiteit dat is vastgelegd in het diversiteitsbeleid van het pensioenfonds. De tabel hieronder geeft een overzicht van de diversiteit van het bestuur, de raad van toezicht en het verantwoordingsorgaan op 31 december 2024. We telden ook de plaatsvervangers mee.

De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) geldt sinds 2018. De AVG wijst pensioenfondsen aan als ‘verwerkingsverantwoordelijke’ van persoonsgegevens. Als verwerkingsverantwoordelijke moeten we expliciet kunnen aantonen dat we voldoen aan de eisen van de AVG.

Naast de gewone, jaarlijks terugkerende uitvragen vonden in 2024 geen (doorlopende) onderzoeken van DNB plaats.

In 2024 kregen we geen waarschuwingen of aanwijzingen van DNB. DNB legde ons ook geen dwangsommen of boetes op. Er werd geen bewindvoerder aangesteld. De bevoegdheidsuitoefening van onze organen was niet gebonden aan toestemming van DNB.

De AFM legde in 2024 geen toezichtsmaatregelen aan ons op.

Van Lanschot Kempen (VLK) is onze fiduciair manager. De fiduciair manager houdt namens ons toezicht op de beleggingsmandaten en beleggingsfondsen van onze externe vermogensbeheerders. Ook adviseert de fiduciair manager het bestuur over het (strategisch) beleggingsbeleid, de portefeuillesamenstelling, het beleid voor maatschappelijk verantwoord beleggen en de selectie en evaluatie van externe vermogensbeheerders. De fiduciair manager treedt op als coördinerend vermogensbeheerder bij de uitvoering van het beleggingsbeleid door de externe vermogensbeheerders. De fiduciair manager is zowel beheerder van de totale beleggingsportefeuille als eerstelijns risicomanager. In deze rol is de fiduciair manager ook verantwoordelijk voor de monitoring en rapportage van de activiteiten van de externe vermogensbeheerders.

Cardano is manager van onze derivatenportefeuilles. Deze gebruiken we voor de afdekking van het renterisico en het valutarisico. In de derivatenportefeuille zet Cardano ook kredietwaardige staatsobligaties in, om het renterisico af te dekken. In 2024 werd Cardano overgenomen door Mercer. Als onderdeel van een organisatie met schaalgrootte geeft dat extra ondersteuning in de dienstverlening in de toekomst.

Bank of New York (BNY) is onze bewaarbank (custodian), beleggingsadministrateur en onderpandmanager. Daarnaast is BNY verantwoordelijk voor de onafhankelijke performanceberekening en de onafhankelijke monitoring van beleggingsrestricties.

TKP Pensioen voert onze pensioenadministratie, financiële administratie en pensioencommunicatie uit. We maakten afspraken over het niveau van de dienstverlening voorafgaand aan en tijdens de transitieperiode naar de nieuwe pensioenregeling in het kader van de Wtp. 

Willis Towers Watson (WTW) is de actuarieel en pensioenjuridisch adviseur van het pensioenfonds.

Integraal risicomanagement (IRM) is een continu proces dat we op vaste momenten evalueren om het verder te kunnen verbeteren.

Ons belangrijkste doel is een zo goed mogelijk pensioenresultaat halen voor de deelnemers, met de ambitie om in de toekomst toeslagen te kunnen verlenen. Om dit doel te bereiken, neemt het bestuur weloverwogen risico’s. De risico’s die het bereiken van dit doel kunnen belemmeren, willen we beheersen. Daar is ons risicoprofiel op gericht.

Eind 2024 besloten we de manier waarop we ons renterisico beheersen aan te passen. In paragraaf 2.1.2 lichten we dit toe.

Eind 2024 was de actuele financiële situatie, gemeten in dekkingsgraad, solide. Dit maakte het mogelijk om te besluiten dat per 1 januari 2025 de pensioenen voor zowel de gepensioneerden en de gewezen deelnemers als de actieve deelnemers geïndexeerd kon worden conform de maatstaven vastgelegd in het pensioenreglement.

De risicohouding is de mate waarin we bereid zijn om risico’s te lopen om onze doelen te bereiken. Hoeveel risico we kunnen lopen is ook afhankelijk van de kenmerken van ons pensioenfonds.

Onze risicohouding bestaat uit drie onderdelen:

1. Kwalitatieve uitgangspunten;
2. Kwantitatieve uitgangspunten op korte termijn (uitgedrukt in het vereist eigen vermogen);
3. Kwantitatieve uitgangspunten op lange termijn (uitgedrukt in het pensioenresultaat en de ondergrenzen van de haalbaarheidstoets).

Het bestuur heeft samen met de cao-partijen de beleidsuitgangspunten voor de uitvoering van de pensioenregeling in kaart gebracht. Deze beleidsuitgangspunten zijn de kwalitatieve uitgangspunten voor onze risicohouding. Het zijn ook de belangrijkste uitgangspunten voor beleidswijzigingen.

Het risico op de korte termijn komt tot uitdrukking in de hoogte van de vereiste dekkingsgraad. Onze vereiste dekkingsgraad is 115,5 procent.

Het risico op de lange termijn komt tot uitdrukking in het pensioenresultaat en de ondergrenzen van de haalbaarheidstoets. We voeren de haalbaarheidstoets elk jaar uit, volgens de wettelijke voorschriften en parameters van DNB. We baseren de haalbaarheidstoets op de pensioenregeling volgens de cao en op onze eigen doelen en uitgangspunten. Het pensioenresultaat bepalen we volgens de voorgeschreven methode en stemmen we af met de cao-partijen. Daarnaast bepaalt het bestuur een kwantitatieve ondergrens die past bij onze risicohouding.

We voeren een risicoanalyse uit om de risico’s te beoordelen. Dat doen we op een integrale manier. In de risicobeoordeling beschrijven we elk risico samen met de beheersmaatregelen die tot een acceptabel restrisico leiden. We behandelen eerst de financiële risico’s en vervolgens de niet-financiële risico’s. De risicobeoordeling staat hieronder toegelicht.

Het risico als gevolg van het blootstaan aan wijzigingen in marktprijzen van verhandelbare financiële instrumenten binnen de portefeuille. Hieronder vallen naast de veranderingen van marktprijzen en rente onder meer de schommelingen van de marktprijzen en het concentratie- en correlatierisico.

Het risico dat rente fluctuaties - als gevolg van ontoereikende afstemming tussen rentegevoelige activa en passiva op het gebied van rentelooptijden en rentevoet - leiden tot ongewenste effecten op balans en resultaat. 

Het risico dat een debiteur of tegenpartij contractuele of andere overeengekomen verplichtingen -waaronder verstrekte kredieten, leningen, vorderingen, effectengaranties, derivaten, ontvangen garanties- niet nakomt. 

Het risico dat de waarde (omgerekend naar euro) van de beleggingen in vreemde valuta daalt als gevolg van veranderingen in valutakoersen. 

Het risico dat beleggingen niet en/of niet tijdig tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het pensioenfonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (solvabiliteit), gaat het hier om de kortere termijn. Dit risico kan worden beheerst door in het strategische beleggingsbeleid voldoende ruimte aan te houden voor de liquiditeitsposities.

Het risico dat inflatie de waarde van de verplichtingen aantast in termen van koopkracht.

Het risico dat de waarde van de beleggingsportefeuille sterk afhankelijk is van één soort belegging.

Het risico dat uitkeringen (nu dan wel in de toekomst) niet gefinancierd kunnen worden vanuit premie- en/of beleggingsinkomsten, als gevolg van onjuiste en/of onvolledige (technische) aannames en grondslagen, bij de ontwikkeling en premiestelling van het product.

Het risico als gevolg van externe veranderingen op het gebied van concurrentieverhoudingen, belanghebbenden, reputatie en ondernemingsklimaat. Maar ook draagvlakvermindering als gevolg van niet-begrijpelijke communicatie of een dreigende verlaging van aanspraken. 

Het risico samenhangend met ondoelmatige of onvoldoende doeltreffende procesinrichting dan wel procesuitvoering. Hieronder vallen onder meer kosten, fraudegevoeligheid, IT-structuren en administratieve verwerking. 

Het risico dat de continuïteit, integriteit en/of kwaliteit van de aan derden uitbestede werkzaamheden dan wel door deze derden ter beschikking gestelde apparatuur en personeel wordt geschaad.

Het risico dat bedrijfsprocessen, informatievoorziening en gegevens, bij het pensioenfonds of bij derden aan wie werkzaamheden zijn uitbesteed, onvoldoende beveiligd zijn, dan wel onvoldoende integer of operationeel ondersteund worden door de IT-omgeving, met mogelijk reputatieschade of financiële schade tot gevolg

Het risico dat de integriteit van het pensioenfonds wordt beïnvloed als gevolg van niet integere en/of onethische gedragingen van de eigen organisatie en uitvoeringsorganisatie(s), medewerkers en directie, het bestuur en (mede)beleidsbepalers, in het kader van wet- en regelgeving en maatschappelijke aanvaarde en door de instelling opgestelde normen.

Het risico dat voortvloeit uit wet- en regelgeving, overeenkomsten, pensioenreglementen en communicatie, waardoor juridische conflicten kunnen ontstaan en waaruit aansprakelijkheden kunnen voortvloeien. 

Het risico dat het pensioenfonds niet aan zijn doelstellingen kan voldoen door waardedalingen in beleggingen als gevolg van prestaties van ondernemingen op het vlak van milieu, sociale aspecten en behoorlijk bestuur (corporate governance).

In 2024 was er vooral aandacht voor beheersing van IT- en cyberrisico’s. In onze risicobeoordeling kennen we een bepaalde zwaarte toe aan de risico’s.  In 2024 leidde dat tot het volgende nettorisicobeeld ten opzichte van 2023:

Het omgevingsrisico nam iets toe ten opzichte van 2023. Dit komt vooral door toename in geopolitiek risico en (daaraan gerelateerd) cyberrisico.

De aanhoudende geopolitieke onzekerheid door onder andere oorlogen en discussies over toe-eigenen of kopen van gebieden van andere landen vormt een toenemend risico voor de financiële stabiliteit. 

Wanneer landen (significant) hogere importtarieven gaan hanteren dan wel handelsoorlogen aangaan, zal dit nadelig zijn voor de wereldeconomie. Alhoewel financiële instellingen er op dit moment in het algemeen goed voor staan, kan economische fragmentatie leiden tot verslechtering van hun positie. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door afnemend vertrouwen of toenemende verliezen in de beleggings- of kredietmarkt en met daarbij verlies aan vertrouwen bij consumenten en zakenpartners. Aan de ene kant vraagt dit om meer prudentie bij financiële instellingen en tegelijkertijd wordt steeds meer gevraagd om versoepeling van prudentiële vereisten om regio overschrijdend te kunnen concurreren. 

Toenemende geopolitieke verdeeldheid maakt het ook moeilijker voor landen om gezamenlijk beleid te maken voor grensoverschrijdende uitdagingen, zoals bijvoorbeeld klimaatverandering of regulering van crypto-valuta.
Al met al zetten deze ontwikkelingen mogelijk druk op de geldmarkten en toekomstige beleggingsresultaten.

De financiële positie van het pensioenfonds bleef gezond. In 2022 raakten wij uit ‘herstel’ en het pensioenfonds kon in 2023 sinds geruime tijd weer toeslag toekennen. In 2024 was dit ook het geval (zie Kerncijfers).

Alhoewel de financiële situatie zich goed heeft ontwikkeld gedurende het jaar betekent dit niet dat het risico op pensioenverlagingen van de baan is. De waarde van beleggingen kan sterk op en neer bewegen. We kunnen dus niet uitsluiten dat we tijdens de transitie naar de nieuwe pensioenregeling de pensioenen toch nog moeten verlagen. 

Om de impact op de beleggingsportefeuille van schommelingen van rentebewegingen te beheersen heeft het fonds eind 2024 besloten tot aanpassing van de rente-afdekking per 31 januari 2025. In plaats van een staffel wordt tot het moment van ingang van de nieuwe pensioenregeling het renterisico voor 85 procent afgedekt. Dit is op basis van kwantitatieve en kwalitatieve analyse gedaan. Uiteraard houden we  rekening met de risicobereidheid van onze deelnemers.
In het huidige 2024-beleid wordt 72,5 procent afgedekt. Aan het eind van 2024 is deze mate van afdekking nog steeds actueel. 

Alhoewel het pensioenfonds nu uit herstel is en meer beleggingsrisico mag nemen, is hier door het bestuur terughoudend mee omgegaan. Het bestuur heeft hierbij ook overwogen dat de tijd tot het moment van overgaan op een nieuwe pensioenregeling nog relatief kort is. Het bestuur acht het daarom niet passend het risico in de beleggingsportefeuille drastisch te verhogen. 

In paragraaf 1.5.1 lichten we de ontwikkelingen rond de Wet toekomst pensioenen toe. Het bestuur actualiseert periodiek de relevante risico’s voor de implementatie en de uitvoering van de nieuwe pensioenregeling. Deze risico’s stemmen we ook af met de onafhankelijke sleutelfunctiehouder risicobeheer.

Het bestuur heeft in het kader van strategische risico’s vooral gesproken over de implementatie van de Wtp. Op reguliere basis worden de ontwikkelingen binnen het pensioenfonds en de belangrijkste uitbestedingspartijen (TKP, VLK en BNYM) besproken. Om grip te houden op de implementatie heeft het pensioenfonds een eigen project ingericht en neemt het deel als adviseur aan het implementatieproject van de cao-partijen.

Initieel hadden de cao-partijen en het pensioenfonds als ambitiedatum afgesproken om de implementatie 1 januari 2026 te voltooien. In lijn met de afgesproken maatregelen heeft het pensioenfonds de haalbaarheid van deze datum continu gemonitord en gechallenged. Hierbij is rekening gehouden met de afhankelijkheden van onder meer de pensioenuitvoeringsorganisatie, de overige kern-uitbestedingspartijen en adviseurs. Ook is de borging van een zorgvuldige procesgang, waarin alle belanghebbenden adequaat hun rol kunnen invullen, in de monitoring betrokken. Dit heeft geleid, in overleg met de werkgever en overige cao-partijen, tot het verschuiven van de ambitiedatum met tenminste een jaar.

Het pensioenfonds beoogt vooralsnog op 1 januari 2027 over te gaan op de nieuwe regeling. Het pensioenfonds zal de haalbaarheid van deze datum continue in de gaten blijven houden en toetsen bij alle betrokkenen. Voor- en nadelen van vasthouden aan de ambitiedatum of eventuele herplanning naar 1 januari 2028 zullen daarbij steeds worden afgewogen.

Het pensioenfonds stelt een tussentijdse (partiële) eigenrisicobeoordeling (ERB) op indien zich een significante wijziging in het risicoprofiel van het pensioenfonds voordoet door een veranderde omgeving of strategische besluiten. Het bestuur onderkent de implementatie van de Wet toekomst pensioenen als een significante wijziging in het risicoprofiel. De uitkomsten van de risicoanalyses zullen worden opgenomen in het implementatieplan. Het implementatieplan met de onderliggende risicoanalyses en bijbehorende maatregelen worden door het bestuur beschouwd als (partiële) ERB.

De pensioenadministratie krijgt een nieuwe inrichting, passend bij de uitwerking van de Wtp. We volgen de impact op de (kwaliteit) van de uitvoering nauwgezet. 

Ook in 2024 hadden geopolitieke ontwikkelingen invloed op de financiële markten. Het betrof niet alleen de aanhoudende inval van Rusland in Oekraïne en de ontwikkelingen in de Gazastrook, maar ook berichten over het sluiten van grenzen en opwerpen van handelsbeperkingen hielden de beurzen bezig. Paragraaf 2.1 gaat verder in op de ontwikkelingen in de beleggingsportefeuille en het beleggingsrendement in 2024. 

De belangrijkste dreiging van de geopolitieke spanningen zijn besproken in paragraaf 3.3.4 onder het kopje Veranderingen nettorisicobeeld ten opzichte van 2023. Het feit dat het pensioenfonds gelieerd is aan een overheidsinstantie en over veel persoonlijke data beschikt, maakt dat het bestuur de dreiging hoger dan gemiddeld inschat. Ondanks het relatief lage risicoprofiel op IT-gebied van het fonds valt een geslaagde cyberaanval met gevolgen voor deelnemers niet uit te sluiten. 

In 2024 is de ERB bijgewerkt. Het betrof een reguliere aanpassing die tenminste éénmaal in de drie jaar dient plaats te vinden.

De ERB geeft inzicht in de samenhang tussen de strategie van het fonds, de materiële risico’s die het fonds kunnen bedreigen, de door het fonds geïmplementeerde risicobeheersmaatregelen, en de mogelijke consequenties hiervan voor het behalen van de doelstellingen van het fonds. De belangen van de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden staan hierbij centraal. Het gaat tenslotte om het realiseren van een zo goed mogelijk pensioen. Tevens geeft de ERB inzicht in de effectiviteit en doelmatigheid van het risicobeheer. In de ERB zijn verder geen wezenlijke veranderingen doorgevoerd. De centrale vraagstelling is onveranderd gebleven. Er zijn geen nieuwe wezenlijke risico's geïdentificeerd. Bestaande risico's zijn opnieuw beoordeeld en waar nodig zijn additionele acties geformuleerd.

Acties zijn geformuleerd op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen, IT- risicobeheersing (waaronder cybercrime) en het pensioenakkoord. In 2025 werken we hier verder aan. 

In hoofdstuk 3.3.4 Risicobeoordeling staat een uitgebreide toelichting op de blootstelling aan deze risico’s en de beheersmaatregelen die we troffen. Er zijn geen aanwijzingen dat deze beheersmaatregelen onvoldoende waren.

Om onze kosten beheersbaar te houden, maken we steeds de volgende afweging: ‘doen we de juiste dingen, op de juiste manier en op het juiste moment’. Zo zetten we onze middelen zo efficiënt mogelijk in. We zijn continu met onze uitbestedingspartijen in gesprek over de (kosten)ontwikkelingen, zodat we, als dat nodig is, tijdig kunnen bijsturen.

We volgen het niveau van de uitvoering en de bijbehorende kosten. Dat doen we onder andere door naar onze begroting te kijken en offertes te vergelijken.
In 2024 stegen de kosten met 0,26 miljoen euro. Vooral de volgende kosten stegen:

• Kosten pensioenuitvoeringsorganisatie (TKP): De kosten stegen door de jaarlijkse indexatie van de tarieven en door de kosten voor het project datakwaliteit.
• Kosten pensioencommunicatie: De kosten stegen door een stijging in communicatie gerelateerde activiteiten
• Kosten risicomanagement: De kosten stegen mede door externe inhuur ten behoeve van risicomanagement projecten

De kosten die het pensioenfonds maakt voor de implementatie van de Wtp worden op dit moment geactiveerd op de balans en komen niet tot uitdrukking in de staat van baten en lasten.

We hebben voortdurend aandacht voor de kosten vermogensbeheer. We streven naar evenwicht tussen kosten, risico en rendement. Het bestuur gelooft als langetermijnbelegger te kunnen profiteren van de ‘illiquiditeitspremie’. Illiquide beleggingen beheren vergt meer inspanning en dus meer kosten dan liquide beleggingen. Zoals de Pensioenfederatie aanbeveelt, zetten we de kosten vermogensbeheer af tegen ons gemiddeld belegd vermogen.

In onderstaande tabel zijn de vermogensbeheerkosten inclusief de transactiekosten per deelnemer (inclusief de gewezen deelnemers) over de afgelopen vijf jaar vergeleken met het netto rendement: 

In de jaarrekening staan bij de ‘Beleggingsresultaten risico fonds’ alleen de directe kosten vermeld. Dit is het totaal van de directe kosten vermogensbeheer en de directe transactiekosten. De indirecte kosten vermogensbeheer en de indirecte transactiekosten zijn onderdeel van de per beleggingscategorie vermelde (indirecte) beleggingsopbrengsten.

Transactiekosten zijn de kosten van een beleggingstransactie. Transactiekosten betalen we bijvoorbeeld aan een beurs, effectenmakelaar of custodian. De transactiekosten worden ook wel verrekend in de prijs. Deze impliciete transactiekosten berekenen we op basis van een schatting. Hierbij volgen we de aanbevelingen van de Pensioenfederatie. We relateren de transactiekosten aan het gemiddeld belegd vermogen. Van de totale transactiekosten was in 2024 5,79 miljoen euro impliciet (2023: 5,51 miljoen euro).

We vergeleken de kosten vermogensbeheer, inclusief de transactiekosten, met de kosten van vergelijkbare pensioenfondsen. We gebruikten de rapportage van een externe partij (BELL). BELL baseert de rapportage op de cijfers in de jaarverslagen van de pensioenfondsen. Daardoor vindt de vergelijking altijd met een jaar vertraging plaats. We vergeleken onze kosten in 2022 met die van 21 pensioenfondsen met een belegd vermogen tussen de 2 en 16 miljard euro. Om de kosten goed te kunnen vergelijken, herrekende BELL de kosten van die 21 pensioenfondsen, met als uitgangspunt dat zij op hoofdniveau dezelfde beleggingsmix hebben als wij.

De kosten vermogensbeheer, inclusief de transactiekosten, van de peergroep waren 0,44 procent van het gemiddeld belegd vermogen. Onze kosten vermogensbeheer, inclusief de transactiekosten, waren 0,68 procent. Ons overrendement was 0,25 procent tegen -0,44 procent van de peergroep.

De vermogensbeheerkosten van de meeste beleggingscategorieën waren vergelijkbaar met of lager dan het marktgemiddelde. Alleen onze vermogensbeheerkosten van de categorie private markets lagen boven het gemiddelde van de meeste andere pensioenfondsen. Ons hoge overrendement (7,7 procent tegen 1,2 procent bij de peergroep) maakte deze hogere kosten meer dan goed. 

Het bestuur heeft een beoordeling uitgevoerd en concludeert dat het niveau van de vermogensbeheerkosten in lijn is met ons beleggingsbeleid en de rendementen die daarmee worden behaald.

Amsterdam, 26 juni 2025